Artikelen

02 mrt Luister naar binnen en ontdek je lichaam als bondgenoot

Wat is jouw verhouding tot je lijf?

• The greatest instrument you’ll ever own
• Een machine die moet uitvoeren wat je bovenkamer wil
• Een blok aan je been
• Je noodrem
• Je lokaas? 
• Een fort om je in te verschuilen.

Veel mensen ervaren hun lichaam als een beperking. Fysiek ongemak is lastig en iets wat genegeerd moet worden. Of het lichaam dat steeds beoordeeld wordt op hoe het eruit ziet en of het wel voldoet aan de verwachtingen. De buitenkant bepaalt of de persoon die erin zit voldoet. Een nieuwe relatie aangaan met het lichaam, opent letterlijk deuren. Deuren naar het ervaren van de wereld om je heen vanuit contact met jezelf. Van binnen naar buiten. Het aannemen van het lijf als waardevolle bron van informatie. Een kompas dat aangeeft of je op de goede weg bent en wanneer niet. Een bondgenoot.

Uit de praktijk

Op de vraag: “Hoe ervaar je je lichaam?” antwoordde ze “Groot”. 

Ze hield haar armen strak tegen haar lijf. Haar adem was nauwelijks waar te nemen. Het leek alsof ze het liefst niet gezien wilde worden. Haar omvang was een manier om zichzelf te beschermen een natuurlijke barrière tussen haarzelf en de buitenwereld. Door in de sessies de reacties van haar lichaam waar te nemen en te verkennen, begon er gaandeweg iets te veranderen. Het voelen van haar lichaamssignalen werd van onwennig, langzaam vertrouwd. Haar grote lichaam werd een rustplaats. De rustplaats werd een bron, van waaruit nieuwe inzichten als vanzelf omhoog borrelden. Ze begon te genieten van haar lichaam en het in te zetten als eerste toetssteen voor het herkennen van wat goed voor haar was en wat niet. In plaats van dit af te lezen aan de reacties van de ander. “Weet je”, zei ze opeens “ik ben voor het eerst van mijn leven echt blij met mijn lichaam”. 

In mijn tijd als psycholoog bij de politie herinner ik me de gesprekken die ik had met een politieman, die zijn borstspier had afgescheurd tijdens het drukken van gewichten. Het gevoel dat daarbij overheerste was teleurstelling. Dat zijn lichaam het had begeven. Ongemakkelijk draaide hij op zijn stoel. Zijn borstkast gespannen. Hoe ervaart jouw lichaam jou?”, vroeg ik. Hij werd stil en luisterde even. Diepe zucht en zijn ogen werden zachter.  “Ik ben een slavendrijver voor mijn lichaam”… “Hoe is het om overgeleverd te zijn aan een slavendrijver? vroeg ik. Dit was het begin van de omkeer in het traject, waarin hij kon ervaren hoe hij een oud patroon van zijn vader herhaalde en zichzelf daarmee letterlijk geweld aandeed.

De eerste stap is te leren luisteren naar binnen. En durven voelen en waarnemen wat je aantreft. Een open ontmoeting met je eigen lijf. Echt luisteren, zonder er meteen je eigen verhaal overheen te leggen. Wat heeft je lichaam jou te zeggen? Om dat te horen heb je de helderheid van je hoofd nodig en de openheid en ruimte van je hart, om de fysiek ervaring te laten spreken. Iemand die de ander echt in contact brengt met zijn eigen lichaam en de wijsheid ervan, is niet alleen een effectieve begeleider. Die begeleider stelt de ander in staat contact te maken met zijn of haar authenticiteit. Vaak ervaren mensen dit alsof ze iets wat verloren is gegaan, terug vinden. Wil je leren hoe je anderen naar binnen kunt laten luisteren en hoe het lijf eenvoudig en effectief kan worden aangesproken? Binnenkort start er weer een masterclass Lichaamswijsheid herkennen en toepassen.

10 okt Van hinken op twee billen, naar balans in het midden

Thomas heeft een nieuwe baan als projectleider. Na een goede start merkt hij dat hij klem komt te zitten in situaties waarin beslissingen worden genomen door leidinggevenden waar hij het niet mee eens is. Hij heeft het gevoel dat de beslissingen geen recht doen aan voor hem essentiele waarden, maar in plaats van zich uit te spreken houdt hij zich in. We ontdekken dat hij dan klem komt te zitten tussen twee bewegingen in hemzelf. 

Beweging 1 

Een oud gevoel van niet erkend worden neemt de overhand.Bij Thomas beweegt zijn hart letterlijk naar achter. Net als zijn hoofd. In de stoel verplaatst zijn gewicht naar zijn rechterbil. Zijn schouder, borst en hoofd bewegen naar achter. 

Enerzijds heeft zijn hoofd een oordeel over hoe het gaat en over zijn leidinggevende. Ik benoem dat ik zijn woede kan zien en voelen, maar dat hij die niet uitspreekt. Hij knikt en er komt een diepe zucht. Thomas ontdekt dat wanneer hij een “nee” voelt, hij zich terugtrekt uit zijn hart en uit contact gaat. Hij verdwijnt in zijn hoofd en heeft allerlei oordelen over de ander, die hij niet uitspreekt. Zijn lichaam toont dit door de beweging naar rechts, zijn hoofd dat naar achteren beweegt en de felle blik in zijn ogen. 

Beweging 2

We onderzoeken wat maakt dat hij “zijn nee” terughoudt. Thomas zegt: “ik ben nog liever een slechte projectleider dan dat een ander vindt dat ik geen respect heb”. 

Als hij dit zegt verplaatst zijn gewicht naar links en komt zijn borstgebied helemaal naar voren. Ik benoem wat ik zie gebeuren en wat ik daarbij voel. Samen verkennen we de houdingen. 

De houding naar voren correspondeert met de waarden die hij van huis uit heeft meegekregen: altijd respect hebben voor de ander. Ruimte geven aan je eigen “nee” was niet welkom. Hij voelt dat hij met zijn borst zo ver naar voren, het contact verliest met zichzelf.

Een nieuw evenwicht

Ik vraag Thomas wat hij graag zou willen leren. Het is even stil. Dan: “Ik wil zowel blijven vertrouwen op mijn eigen ervaring, als open blijven voor de inbreng en waarde van de ander”. Hier draait het om. Hij wil in zijn hart blijven vanuit het contact met zijn buik; de basis van waaruit het zelfvertrouwen gevoeld kan worden. 

Terwijl hij dit verlangen uitspreekt centreert zijn houding zich. Als hij zowel respect mag hebben voor zichzelf als voor de ander, komt er alignment in zijn houding. Hij komt in zijn midden, waardoor hoofd, hart en buik samen kunnen werken als één geheel. 

Wanneer je fysiek in je midden bent, komen kracht, ruimte en inzicht samen. Of iemand “in zijn midden” is, is zichtbaar aan de houding. In het geval van Thomas, zorgde erkenning van zijn eigen gevoel en waarden en respect voor zichzelf, ervoor dat hij uit de verstrikking kwam. 

23 jul Lichaamswijs Zijn is … lege ruimte maken

“De waarde van veel dingen zit in de lege ruimte” zei mijn chi kung leraar Peter den Dekker. Zoals met een theekopje; De waarde zit in datgene wat leeg gelaten is.

Nog heel even en dan is het vakantie… In de aanloop naar het daadwerkelijke vertrek hoopt de berg af te ronden taken zich op. Geen zin. Nooit geweten hoeveel werk dat is een hele opleiding. Fantastisch en slopend. Mijn lijf zegt dat het al lang toe is aan rust en ontspanning… Nog even volhouden tot ik mag leeglaten.

Want dat is ultieme vakantie voor mij: lege ruimte maken. In die lege ruimte vind ik weer mijn eigen natuurlijk ritme.

Ontspannen genieten van het moment en meegaan met waar de wind ons brengt. Het liefst in de natuur, dichtbij het ritme van dag en nacht. Als onze tent zijn plek heeft gevonden onder een mooie boom en de krekels de avond inluiden en de vogels de dag, BEN ik gewoon en hoeft er niet zo veel. Wakker worden, wanneer je wakker wordt. Eten wanneer ik trek hebt. 

Het volgen van je eigen stroom en ritme, is thuis veel lastiger. De buitenwereld bepaalt dan al snel het tempo: de school, werk, sportactiviteiten, de niet aflatende stroom mails en berichten. Als ik niet op pas voel ik me geleefd, in plaats van levend. Dan weet ik dat het kompas van binnen meer mag meedoen: wil ik dit nu wel? Of is het belangrijker dit juist niet te doen. De telefoon uit te zetten. Of gewoon even op die bank te gaan liggen 20 minuten, en de ontplofte keuken ontploft te laten. Niet maar doorgaan, maar juist even stoppen en laten… .

Op naar die vakantie. Want dan tikt mijn interne tijd… en weet ik beter wanneer de snelheid van het drukke stadse leven met me op de loop gaat. Mijn eigen ritme is door het werken met mijn lichaam steeds meer bij me. Lege ruimte maken, mijn lijf voelen en bewust worden van wat het me antwoordt. De beweging van mijn ademhaling, het ritme van in en uit en de pauze er tussen. Daar naar luisteren geeft me weer een vrij gevoel in mijn hart en dan lach ik vaker en volluit.

Zo helpen de lege vakantieweken mij bij het steeds opnieuw thuiskomen in mezelf, in mijn vorm, zodat ik meer van mezelf mee terug kan nemen. 

Hele fijne zomer en tot half augustus!

14 mei Slip of the hand

Simon is jong en succesvol. Hij heeft een eigen bedrijf en is eigenlijk altijd aan het werk. Werken is zijn hobby en hij is nooit moe. Hij leeft ervoor meer alles uit zichzelf en het leven te halen. Ondanks dat hij heel sociaal is en goed met anderen overweg kan, merkt hij dat hij niet echt in contact is met anderen. Zijn focus is vooral om aan te sluiten bij de ander, maar daarbij brengt hij zichzelf niet in. De coachvraag gaat daarover: hoe hij kan ervaren wat er in hem leeft, ook als dat minder fijne of positieve gevoelens zijn en dat inbrengen in het contact.

Door vermoeidheid lukt het hem momenteel slechter om zich te houden aan zijn sterke normen van ‘hoe om te gaan met de ander’. Hij vertelt over hoe hij laatst een snauw gaf tegen zijn vriendin. Terwijl hij het vertelt maakt zijn hand een gebaar, alsof er iets ergens onderdoor glipt. Het onderzoeken van dit gebaar, brengt hem tot het inzicht dat hij altijd alles bij zich houdt, vanuit de overtuiging dat hij de perfecte partner, zoon, ondernemen moet zijn. Vooral als hij iets niet prettig vindt. Alles dat niet past bij hoe hij in de ogen van de ander moet zijn, blijft onder zijn “dekmantel”: “Pff wat wordt ik daar eigen moe van”. Dit is de aanleiding om te onderzoeken hoe hij onder mijn eigen dekmantel kan gaan kijken en die gaandeweg meer los te laten in contact. Onze handen horen bij onze hartzone. De bewegingen en het gebruik van de handen vertelt veel over of en hoe we contact aangaan. In de opleiding “de psychologie van het lichaam” leer je hoe je lichaamssignalen kunt opmerken en gebruiken als ingang om de ander contact te laten maken met zijn eigen lichaamswijsheid. Kom kennismaken met de psychologie van het lichaam in de introductieworkshop “Lichaamsdiagnostiek voor professionals”.

17 mrt Voluit leven: uit het hoofd en weer landen in je lijf

Een hoofd op een stokje wordt weer een dynamisch lichaam

Terwijl ik voorop de fiets zat bij mijn vader, sneed de ijzeren stang in mijn benen. Het deed pijn. Maar ik zat daar zo graag. Voorop in de wind met goed overzicht, dichtbij met zijn stem in mijn oor. Ik ontdekte dat als ik me lichter probeerde te voelen en deed alsof ik zweefde, in de stang niet meer zo voelde. Ik werd letterlijk lichter en de zwaartekracht die mijn benen in de stang drukte werd minder.

Een herinnering aan het verduren van fysiek ongemak en hoe ik die oploste door mijn energie mee omhoog te nemen, weg van het ongemak, tegen de zwaartekracht in. Later werd dat handig bij het dragen van hoge hakken tijdens een nacht stappen, als mijn voeten al aangaven dat het allang tijd was om naar huis te gaan.

Inmiddels hebben mijn voeten hun plek op de grond weer gevonden. Gelukkig wel. Het komt veel voor dat we om (fysieke) pijn niet willen voelen, of dat we gewend raken aan het negeren van onze behoeften omdat we de boodschap kregen dat die er niet toe deden. Onze energie gaat omhoog en trekt zich vaak terug in ons hoofd op het moment dat we weg gaan van onze ervaring. Daar kunnen allerlei (goede) redenen voor zijn. Soms is dat even prettig of zelf noodzakelijk. Maar op de lange duur, wordt het steeds moeilijker om in jezelf te landen; ontspannen in je eigen lichaam. Het gevolg is dat we vaak het contact met de grond kwijt raken, met ons onderstel. Het fundament dat ons letterlijk met beide benen op de grond houdt. In ons onderlijf kunnen we ervaren wat wel of niet goed voor ons is en contact houden met de realiteit. Je hebt het nodig om te voelen wat je wel en niet wilt. Vanuit die buik kun je ook de kracht aan spreken om te begrenzen.

Uit de praktijk “Veilig in de controle kamer of voluit in het leven?”

Hannah werkt als projectleider en haar vraag gaat over het maken van keuzes over hoe ze invulling wil geven aan haar kinderwens. Ze zegt dat ze steeds in een kringetje blijft ronddraaien. Het lichaam van Hannah ziet eruit als een hoofd op een stokje. Het ziet er leeg uit. Als ze praat, kijkt ze weg en ze formuleert heel zorgvuldig, langzaam en met haperingen in de zinnen. Alsof ze heel voorzichtig ieder woord op een schaaltje weegt. Haar adem is heel oppervlakkig, bijna niet waar te nemen.

Ik geef haar deze indrukken en observaties terug. Ze herkent dat en ze voelt dat ze steeds bezig is om het zo goed mogelijk te zeggen. Dat het precies moet kloppen en zorgvuldig moet zijn, omdat het anders verkeerd uitgelegd kan worden. Haar patroon hangt samen met zichzelf terughouden, niet voluit leven en niet durven kiezen, uit angst om verbinding te verliezen. De gerichtheid op het behouden van die verbinding, overruled haar vermogen om zichzelf te ervaren en die ervaring mee te laten doen in het maken van een keuzes. Letterlijk sluit ze zichzelf op in haar hoofd, om vanuit het commando centrum, te voorkomen dat ze haar eigen behoeften en verlangens voelt. Ooit is er een overtuiging ontstaan dat dit de ander wegjaagt.

Door oefeningen met de adem, aan de slag te gaan met dansen en het verkennen van activiteiten waar ze van geniet, kan ze steeds meer zakken en in haar lijf komen. Het “hoofd op een stokje” verandert gaandeweg weer in een dynamisch lichaam. Hoorbaar aan een diepere vollere stem, meer expressie en blijdschap in haar gezicht. De beweging van haar lichaam en het opnieuw ervaren, brengt haar weer bij haar behoeften en verlangens. Dan blijkt kiezen opeens niet zo moeilijk meer: wat nodig en passend is, komt vanzelf als helder inzicht uit haar lichaam omhoog. En het is een hele andere route dan haar hoofd voor mogelijk had gehouden.

24 jun Van binnenuit naar buiten kijken; leren navigeren op je innerlijke kompas

“Innsaei” is de titel van een documentaire uit 2016 met als ondertitel ‘De kracht van intuitie’ (Olafdottir & Gunnsteinsdottir). De diepere betekenis van dit woord inspireert me, net als de visie van een aantal van de wetenschappers, kunstenaars en andere inspirators die aan het woord komen.

Innsaei is een eeuwenoud IJslands woord voor intuïtie. Het heeft meerdere betekenissen, die in elkaars verlengde liggen. De eerste is “to see within” het vermogen naar binnen te kijken en zo jezelf en de eigen binnenwereld te verkennen.  Het afstemmen op jezelf is ook de sleutel voor het ontwikkelen van empathie en de kunst je in de ander te verplaatsen, het afstemmen op de ander. De tweede betekenis is “the sea within” of “de zee van binnen”, de grenzeloze diepte van die binnenwereld, die refereert naar onze oorspronkelijke natuur. De laatste betekenis is “to see from the insight out”, waar mee bedoelt wordt het hebben van een sterk innerlijk kompas waarop je kunt navigeren. De zee van binnen is er niet een om in te verdrinken, maar geeft juist richting vanuit je eigen diepere golfstroom.

Wat mij raakt is de gelaagdheid van de betekenis, die aangeeft hoe waardevol die beweging naar binnen kan zijn. Innsaei,“to see within”, de beweging naar binnen maken, en ons afstemmen op de signalen en de wijsheid van ons lichaam om koers te bepalen is wat Annet van Laar praktisch en concreet beschreven heeft in ‘Van binnen weet je alles’, handboek voor lichaamswijsheid (Altamira, 2012). In haar benadering en methodiek is het lijf en onze lichamelijke ervaring de sleutel voor het verkennen van die binnenwereld.

De weg naar binnen betekent voor mij dan ook vertragen om me af te kunnen stemmen op de wijsheid van mijn eigen lichaam en die van de mensen die ik begeleid. De eerste stap is me bewust zijn van mijn hele lijf en contact maken interne lichaamssensaties. Als ik echt luister en voel hoe het van binnen is, komen de antwoorden vanzelf omhoog. Maar dat vraagt wel wat: de ruimte en de rust om naar binnen te kunnen luisteren, te zien en te voelen.

Soms is het ver weg dat interne kompas. Ik ben het kwijt, wanneer ik hoofdpijn krijg en een vol hoofd heb met een niet aflatende gedachtestroom die maar doordendert. Of wanneer ik kortaf wordt tegen degenen die me het dierbaarst zijn. Bijna altijd gebeurt dit als ik maar door ga met alles wat er nog moet. Dan weet ik dat ik me heb teruggetrokken uit mijn hart en niet meer in mijn hele lijf zit. Door wat ik geleerd heb in de afgelopen jaren in de opleiding, herken ik dit en weet ik inmiddels de weg terug.

Wat hebben we te doen of te laten om af te leren stemmen op dat interne kompas?

De continue stroom prikkels en informatie die op ons afkomt, verleid ons voortdurend om met onze aandacht in die stroom mee te gaan en daarop te reageren. De signalen van onze binnenwereld worden daardoor makkelijk overstemt (Malidoma, West-Afrikaanse spiritualist). Zonder er bewust van te zijn wordt je hoofd meegenomen in de focus op al die informatie van buitenaf. Hierdoor komen we nog onvoldoende toe aan bewust ZIJN en reflectie die nodig is om contact te maken, met onze gevoelswereld en onze behoeften.

Na een periode van gerichtheid op de buitenwereld, vraagt onze binnenwereld onherroepelijk om aandacht. Als we ons opsluiten in ons hoofd, is er na verloop van tijd onvoldoende ruimte voor ons hart en onze innerlijke waarden, en verliezen we het contact met ons lijf. Onze buik die we nodig hebben om te voelen wat we nodig hebben en daarna te handelen, kan dan niet meedoen.

De weg terug naar het kompas is voor mij het terugkeren in mijn lijf door te bewegen. De Body-Mind-Integratieoefeningen©[1]die in opleiding uitgeleerd worden doe ik elke dag. Zelfs de korte serie van 10 minuten, zorgt voor een reset waardoor de boel weer in beweging gezet wordt. Het inzicht wat nodig is en wat ik wil volgt vaak direct. Dat klinkt heel simpel en dat is het voor een groot deel ook. Het bewust uitvoeren van gerichte fysieke oefeningen is een van de meest doeltreffende, concreet en breed toepasbare interventies om de wijsheid van het lichaam aan te spreken.

Het steeds opnieuw vinden van een balans tussen aandacht voor binnen- en buitenwereld, en tussen het inzetten van de kwaliteiten van je hoofd, je hart en je buik begint bij contact maken met het lichaam. Het instrument waarmee we onszelf en de omgeving om ons heen ervaren. Daarnaast kunnen we aan de lichaamstaal van anderen aflezen wat er zich van binnen afspeelt, waar iemand sterk in is en welke kwaliteiten nog meer ontwikkeld kunnen worden. Het lijf vertelt of de focus van iemand meer intern gericht is of meer gericht op de buitenwereld maar ook of iemand meer intuïtief is of juist meer instinctief. Ook is de balans tussen denken en voelen af te lezen aan het lichaam. Dat maakt het afstemmen op het lijf en lichaamgerichte interventies, zo doeltreffend in professionele begeleiding.

Innsaei, het naar binnen kijken, voelen en horen is daarbij de eerste beweging voor professioneel begeleiders om vanuit de afstemming op jezelf ook te kunnen af te stemmen op de ander. Zo kan die zijn reis naar binnen gaan beginnen om te ontdekken wat zijn of haar lijf vertelt.

[1]ontwikkelt door Annet van Laar

29 mrt Introductieworkshop Lichaamsdiagnostiek op 12 september. Er was zo veel belangstelling voor de laatste introductieworkshop dat we een extra workshop aanbieden. Schrijf je nu in!